Zeker bij rijangst is kennis macht: begrijpen wat er gebeurt in je lijf en hoofd kan al een groot verschil maken. In deze blog leg ik het verschil uit tussen angst en paniek. Want hoewel ze vaak in één adem genoemd worden, zijn het niet precies dezelfde dingen. En juist dat onderscheid helpt je om grip te krijgen op wat je voelt.
Angst: je ingebouwde alarmsysteem
Angst is een normale en nuttige emotie. Het is ons biologische alarmsysteem dat je waarschuwt voor gevaar. Net zoals je immuunsysteem je beschermt tegen virussen, beschermt angst je tegen fysieke dreiging.
Zodra je hersenen een gevaar signaleren, gaat er een knop om. Je hartslag versnelt, je begint te zweten, je pupillen verwijden. Alle energie gaat naar je spieren: klaar om te vluchten of te vechten. Dit heet de “fight or flight”-reactie.
Angst is dus functioneel. Het voorkomt dat je gaat wandelen op een F1 circuit tijdens een race of een hond gaat aaien die agressief met schuim op zijn bek op je af komt rennen. Kleine kinderen zouden niet ouder worden dan drie jaar, ze zouden vuur aanraken, het water inlopen of van hoogtes springen – ze zouden geen gevaar herkennen.
Vrees versus angst
Er is ook nog een subtiel verschil tussen angst en vrees. Vrees (ook wel paniek genoemd) gaat over een concreet gevaar: er staat een agressieve hond voor je neus. Angst is vager, een gevoel dat er iets mis kan gaan, zonder dat er een direct gevaar is. Dat laatste komt bij rijangst vaak voor. Er is geen aanrijding, geen glad wegdek, en tóch schiet je lichaam in de stress-stand.
Wanneer angst een probleem wordt
Angst wordt problematisch als het te intens is of te vaak voorkomt. Bijvoorbeeld als je je elke dag zorgen maakt over iets wat hooguit een kleine kans heeft om te gebeuren. Of als je situaties uit de weg gaat: niet meer autorijden, geen sociale afspraken meer maken, of zelfs niet meer naar buiten durven.
Dan spreken we van een angststoornis. De lichamelijke klachten (benauwdheid, hartkloppingen, duizeligheid) zorgen op hun beurt voor extra stress. Veel mensen gaan piekeren: “Wat als ik flauwval?”, “Wat als ik een hartaanval krijg?” Die vicieuze cirkel maakt het probleem groter.
Paniek: angst op volle kracht
En dan is er paniek (officiële benaming is vrees). Eigenlijk is paniek angst in de hoogste versnelling. Bij een paniekaanval schiet je angst binnen een paar minuten naar een piek en duurt maximaal 30 min. Je ademhaling is snel, je zweet, je denkt dat je gek wordt ,doodgaat of onbeheerste handelingen gaat uitvoeren. Het voelt levensbedreigend – ook al is het dat niet het geval.
Bij een paniekstoornis komen dit soort aanvallen regelmatig terug. Mensen gaan situaties vermijden uit angst dat het opnieuw gebeurt. Zo kan paniek leiden tot agorafobie: de angst om in situaties te zijn waar je niet makkelijk weg kunt. (gelukkig komt agorafobie zelden voor)
Angst en paniek: een gradatie
Het verschil tussen angst en paniek is vooral een kwestie van gradatie. Waar angst een waarschuwingssignaal is, is paniek een alarm dat volledig afgaat. De één bouwt op uit de ander, zeker als je al langere tijd gespannen bent.
Begrijpen hoe dit werkt, is een eerste stap naar verandering. Of het nu om rijangst, sociale angst of een specifieke fobie gaat: kennis haalt het mysterie en daarmee een deel van de kracht uit de angst. En dat opent de deur naar herstel.
Laat het weten in het reactieveld hieronder en ontvang gratis Pdf de cirkel van angst